VÜCUT MEKANİKLERİ nedir?

Vücuttaki kas,eklem, kemik ve sinirlerin diğer sistemlerle işbirliği yaparak çalışmalarını anlatan bilime VÜCUT MEKANİKLERİ denir. 

Vücut mekaniği ilkeleri; eklemlerin ve kasların doğru kullanılması ile harekete etki eden fizik kurallarının kullanılması olarak üç temel ilkeden oluşmaktadır. 

1. Eklemlerin doğru kullanılması Kaslarla korunan kemikler birbirinden eklemlerle ayrılır. Eklemlerin birbiriyle ilişkisi ligamentlerle (Vücudun muhtelif eklemlerinde, organlarında bulunan bağlar.) sağlanır. Eklemlerdeki hareket; eklemin şekline, ligamentlerin gevşek veya sıkı oluşuna ve koruyucu kasların koordinasyonuna bağlıdır.  

2.  Kasların doğru kullanılması Kasların doğru kullanılması Hareket için güçlü kaslara sahip olmak yeterli değildir. Bunların etkin bir şekilde kullanılması da gerekir. Egzersiz sırasında birkaç kas yerine, daha fazla kasın kullanılmasına dikkat edilmelidir.  

3. Harekete etki eden fizik kuralların kullanılması Bir cismin hareketinde dengenin sağlanabilmesi için; o Cismin taban yüzeyinin geniş olması ya da taban düzleminin genişletilmesi, o Ağırlık çizgisinin taban yüzeyine yakın olması, o Cismin ağırlık merkezinin taban yüzeyine yakın olması, o Hareketin yer çekimine uygun olması gerekir.

Bir cismin ağırlık merkezi, cismin kütlesinin merkezidir. Bu merkez cismin tabanına yaklaştıkça denge artar. İnsanda ağırlık merkezi, ayaktayken pelvisin (leğen kemiği) merkezinde lomber omuru hizasındadır. Ağırlık çizgisi, (çekül doğrultusu) ağırlık merkezinden taban yüzeyine dikey doğrultuda geçen çizgidir. İnsanda ağırlık çizgisi (yukarıdan aşağıya doğru) mastoid kemiği (kulağın hemen arkasında bulunan kemik), servikal ve lomber omurlar, patellaların (diz kapağı kemiği) ortasından ayak bileklerinin önüne doğru inen çizgidir. Ağırlık çizgisi, ağırlık merkezinden geçmeli ve taban yüzeyi içinde olmalıdır. Ağırlık çizgisi taban yüzeyinin dışına düşerse daha çok enerji harcanmasına neden olur. Taban yüzeyi, cismin temas ederek dengede durduğu yüzeydir. Taban yüzeyi genişledikçe denge artar

Kasların, kemiklerin, eklemlerin ve sinirlerin anatomik ve fizyolojik özelliklerini biliyoruz. Ancak fizik ilkeleri konusundaki eksiklerimizi gidermek için, bizi ilgilendiren denge ile ilgili fizik kanunlarına göz atmakta yarar var. Bir cismin dengede kalabilmesi için denge kurallarına uygun davranması gerekir.

Cismin dengede olması için:

Ø Cismin ağırlık merkezi yere yakın olmalıdır

Ø Cismin taban alanı geniş olmalıdır

Ø Ağırlık merkezinden çıkan çekül doğrultusu, taban alanı içinde olmalıdır.

Bir cismin ağırlık merkezi, cismin her durumda dengesini sağladığı noktadır. Ayakta duran bir kişinin ağırlık merkezi, göbeğin arkasında ve kalça kemiklerinin (karın/pelvis boşluğunun) ortasındadır. 

Yerçekimi çizgisi, ağırlık merkezinden geçen düşey çizgidir.

Ø Ağırlık merkezi yere yakın ve destek alanı genişse, cisim daha dengelidir.

Ø Ağırlık merkezi yerden yüksek ve destek alanı darsa, cismin dengesi kolay bozulur.

Aynı şekilde, kişi ayakta dururken ağırlık merkezi yerden yüksekte olduğundan; ayaklarını geniş açarak bastığında dengesini koruyabilirken, ayaklarını bitişik tuttuğunda dengesini kolaylıkla kaybedebilir

VÜCUT MEKANİĞİNİN TEMEL İLKELERi

Ø Tabanı kaymayan, terletmeyen, sıkmayan, yüksek topuğu olmayan; rahat bir ayakkabınız olsun

Ø Sadece yuvarlayamadığınız, itemediğiniz veya çekemediğiniz şeyleri kaldırın

Ø Ağır cisimleri çekmekten ziyade itmeyi deneyin, iterken dizinizden destek alın

Ø Mümkün olduğunca yüzünüz hastaya(kaldıracağınız cisme) dönük olsun

Ø Herhangi bir şeyi veya hastayı kaldırırken, döndürürken vücudunuzu omuzlarınızdan döndürmeyin (omurganız daima aynı düzlemde olsun)

Ø Kaldıracağınız cisme /hastaya mümkün olduğunca yakın durun. Zorunluluk olmadıkça kollarınızı uzatarak kaldırmaya çalışmayın

Ø Ayaklarınızı omuzlarınızın genişliğinde açın ve yere tam basın

Ø Yerden bir şey kaldırırken, daima dizlerinizi bükerek ve bacak kaslarınızı kullanarak yere çömelin, asla belinizden bükülmeyin

Ø Kaldırma esnasında sırtınızı(omurganızı) düz tutun. Kalça kaslarınızı kasın ve karın kaslarınızı içe çekin

Ø Ayağa kalkarken bir ayağınızı hafifçe öne çıkarın. Bu sizin daha iyi dengede durmanızı sağlar

Ø Başınızı dik tutun, yumuşak ve dengeli iş yapın. Ani hareketler kaslara aşırı yük bindireceğinden yaralanmalara neden olabilir. Bir şeyi kaldırırken işbirliğini sağlamak için daima bir, iki, üç diye sayıp aynı anda kaldırmak en doğru davranıştır.

Ø Kaldırırken, bacaklarınızı ve güçlü uyluk kaslarınızı kullanın daha zayıf olan bel kaslarınızı değil 

Ø Hastayı nasıl kaldırabileceğinizi ve taşıyabileceğinizi, kaldırmadan önce planlayın, kaldırdıktan sonra çok geç olabilir

Ø Sedyeyi belinizden yukarı kaldırmaya çalışmayın. Sadece çok gerektiğinde hafif yükler omuz hizasına kadar kaldırılabilirler

Ø Hastayı veya bir cismi hareket ettirirken omurganızdan dönmeyin; dönecekseniz ayaklarınızı kullanarak tüm vücudunuzu döndürün

Ø Mümkün olduğunca geri geri (arkaya doğru)değil, ileri(öne doğru) doğru yürüyün

Ø Var olan malzemelerden yükünüzü hafifletecek şekilde sonuna kadar yararlanın

Ø Sınırlarınızın farkında olun ve kahramanlık yapmayın. Çok ağır hasta olduğunda ya da uzun mesafe taşımanız gerektiğinde mutlaka yardım alın.